By Kru Ya
เคยคิดไหมคะว่าถ้าเกิดเราต้องใช้ชีวิตในโลกที่เราไม่มีสิทธิเลือกอะไรเลยจะเป็นยังไง? ไม่ว่าจะเป็นการเลือกผู้นำประเทศหรือกฎหมายที่ถูกเขียนขึ้นเพื่อเอื้อประโยชน์ให้คนรวยเท่านั้น เนื่องจากสิ่งที่ดูเหมือนธรรมดาสำหรับเราในวันนี้อย่างการเลือกตั้งหรือสิทธิในการประท้วง ความจริงแล้วต้องแลกมาด้วยการลุกขึ้นสู้ของผู้คนมากมายและใช้เวลาเป็นร้อย ๆ ปีกว่าจะได้ประชาธิปไตยอย่างทุกวันนี้ ดังนั้นวันนี้ Kru Ya จะพาย้อนกลับไปศึกษาจุดเริ่มต้นของประชาธิปไตยว่าเกิดขึ้นจากอะไร เริ่มตั้งแต่ยุคที่โลกยังไม่มีคำว่า “สิทธิของประชาชน” และเกิดเหตุการณ์อะไรขึ้นบ้างไปพร้อมกันค่ะ
จุดเริ่มต้นของประชาธิปไตยแห่งแรกของโลก
ลองจินตนาการดูนะคะว่าถ้าเราเกิดมาในสมัยโบราณ โลกที่มีแต่กษัตริย์ จักรพรรดิ และผู้นำที่ “สั่งอย่างเดียว” โดยไม่เคยฟังเสียงประชาชนเลย เราจะกล้าเถียงไหม?
แต่มีเมืองหนึ่งที่กล้าแตกต่าง เมืองนั้นชื่อว่า ‘เอเธนส์ (Athens)’ เมืองเล็ก ๆ ในกรีซโบราณที่กลายเป็นจุดเริ่มต้นของประชาธิปไตยแห่งแรกของโลก
ย้อนไปเมื่อประมาณ 2,500 ปีก่อน เอเธนส์ไม่ได้ยิ่งใหญ่เหมือนอาณาจักรจีนหรืออียิปต์ แต่มันพิเศษตรงที่ คนเอเธนส์เริ่มตั้งคำถามกับสิ่งที่ ‘สืบทอดกันมาแบบไม่ต้องคิด’
เมื่อคนธรรมดาอยากมีเสียง
วันหนึ่งคนธรรมดาหลายคนในเมืองเริ่มรู้สึกว่าทำไมมีแต่พวกชนชั้นสูงที่ตัดสินใจทุกอย่าง? แล้วพวกเราซึ่งเป็นคนทำงานหนัก คนปลูกผัก เลี้ยงวัว ต้องทำตามอย่างเดียวเหรอ? รวมถึงเกิดการตั้งคำถามว่เราไม่มีสิทธิจะพูดบ้างเลยหรือ?
พวกเขาเริ่มพูดคุยกันใน ‘agora’ ซึ่งเป็นจัตุรัสกลางเมือง ที่ซึ่งไม่ใช่แค่ตลาดขายของแต่คือ หัวใจของความคิด ในเอเธนส์ ที่นั่นผู้คนเริ่มถกเถียง แสดงความเห็น และแลกเปลี่ยนไอเดียแม้พวกเขาไม่ได้เรียนสูง ไม่มีเงิน ไม่มีตำแหน่ง แต่พวกเขารู้ว่าสิ่งที่พวกเขาคิดก็ควรมีความหมาย
เมื่อผู้นำเริ่มเปิดใจรับฟัง
นักการเมืองและผู้นำบางคนในเมืองเริ่มเปิดใจ โดยเฉพาะชายคนหนึ่งชื่อว่า ‘คลีสเธนีส’ (Cleisthenes) เขาคือผู้กล้าที่เปลี่ยนระบบการปกครอง โดยเขาบอกว่า
“เราไม่ควรให้คนไม่กี่คนมีอำนาจเหนือคนทั้งเมือง ประชาชนควรมีสิทธิร่วมตัดสินใจด้วย!”
ในปี 508 ปีก่อนคริสตกาล คลีสเธนีสปฏิรูประบบการปกครองครั้งใหญ่ และสร้างระบบที่เรียกว่า ประชาธิปไตย (Democracy) คำที่มาจากภาษากรีก demos (ประชาชน) + kratos (อำนาจ) รวมกันคือ ‘อำนาจเป็นของประชาชน’ นี่จึงนับเป็นจุดเริ่มต้นของประชาธิปไตยอย่างแท้จริง
จุดเริ่มต้นของประชาธิปไตยในเอเธนส์มีรูปแบบอย่างไรบ้าง?
ในสมัยนั้นประชาชนชายชาวเอเธนส์ (ที่เป็นพลเมืองแท้ ไม่ใช่ทาสหรือชาวต่างชาติ) จะมารวมตัวกันในที่เรียกว่า Ekklesia หรือประชุมสมัชชา พวกเขาจะถกเถียง อภิปราย และลงคะแนนเสียงด้วยการยกมือหรือหย่อนหิน (Direct Democracy) โดยเรื่องที่ประชุมกันก็ไม่ใช่เรื่องเล่น ๆ ทั้งการจะไปรบกับเมืองไหน? จะเก็บภาษียังไง? หรือจะสร้างอะไรในเมืองก่อน? ซึ่งสิ่งเหล่านี้คือการร่วมกันกำหนด ‘อนาคตของเมือง’ โดยประชาชนนั่นเอง
จากจุดเริ่มต้นของประชาธิปไตย สู่การขยายอาณาเขตแต่ก็ยังไม่สมบูรณ์แบบ
แน่นอนประชาธิปไตยของเอเธนส์ยังมีข้อจำกัดในหลายจุด ไม่ว่าจะเป็น ผู้หญิงไม่มีสิทธิ ทาสไม่มีเสียง และคนต่างชาติถูกกันออกจากระบบ แต่สำหรับยุคนั้นการที่คนธรรมดามีสิทธิออกเสียงและร่วมตัดสินใจ คือการปฏิวัติทางความคิดครั้งใหญ่ของโลก มันกลายเป็น “เมล็ดพันธุ์แห่งเสรีภาพ” ที่ค่อย ๆ เติบโต เดินทางผ่านยุโรป…ข้ามทะเลมาถึงอเมริกาและในที่สุดกลายเป็นแรงบันดาลใจให้การปฏิวัติอเมริกาในปี 1776 และการสร้างรัฐธรรมนูญสหรัฐฯ
GED Key Concepts: Democracy in Athens
Key Concept | Definition | คำแปล |
Democracy | A system of government where power comes from the people. | การปกครองที่อำนาจมาจากประชาชน |
Direct Democracy | A form of democracy where citizens vote on laws and decisions themselves. | ประชาธิปไตยแบบที่ประชาชนโหวตกฎหมายโดยตรง |
Citizen | A person who legally belongs to a country and has rights and responsibilities. | พลเมืองที่มีสิทธิและหน้าที่ตามกฎหมาย |
Rule of Law | The idea that everyone must follow the law, including leaders. | หลักการที่กฎหมายต้องอยู่เหนือทุกคน |
Limited Government | A government whose powers are controlled by laws and the people. | รัฐบาลที่อำนาจถูกจำกัดโดยกฎหมายและประชาชน |
ตัวอย่างข้อสอบ
ตอนนี้เราลองมาทดสอบความเข้าใจกันดูสักหน่อยว่า ถ้าเจอโจทย์แนวนี้ในข้อสอบ GED เราจะเลือกข้อไหน
“Democracy in Ancient Athens: Freedom for Some, Not All”
The ancient city-state of Athens is often considered the birthplace of democracy. In Athens, all male citizens had the right to attend the Assembly, where they could speak their opinions and vote on laws directly. However, women, slaves, and foreigners were not considered citizens and could not participate.
Which of the following best describes the political system of Athens?
A. A representative democracy with equal voting rights for all people
B. A direct democracy with limited civic participation
C. A tyranny controlled by military leaders
D. A monarchy where the king made all decisions
น้อง ๆ เลือกคำตอบไหนกันบ้างคะ
คำตอบที่ถูกต้องคือ B ค่ะ
ทำไมตัวเลือก B ถูกต้อง:
เอเธนส์มีระบบ ประชาธิปไตยทางตรง (Direct Democracy) เพราะประชาชนชายที่เป็นพลเมืองสามารถออกเสียงโหวตกฎหมายได้ด้วยตัวเอง แต่สิทธิเหล่านี้ จำกัดเฉพาะผู้ชายที่เป็นพลเมืองเท่านั้น ผู้หญิง ทาส และชาวต่างชาติไม่มีสิทธิเข้าร่วม จึงเรียกว่า ‘ประชาธิปไตยแบบมีข้อจำกัด’
วิเคราะห์ข้อที่ผิด
ทำไมตัวเลือก A ผิด:
เอเธนส์ไม่ใช่ ประชาธิปไตยแบบผู้แทน (Representative Democracy) เพราะไม่มีการเลือกผู้แทนไปโหวตแทนประชาชน และยังไม่ให้สิทธิกับทุกคนอย่างเท่าเทียม
ทำไมตัวเลือก C ผิด:
ทรราชย์ (Tyranny) คือระบอบที่มีผู้นำคนเดียวมีอำนาจทั้งหมด ซึ่งไม่ตรงกับระบบที่ประชาชนมีส่วนร่วมในเอเธนส์
ทำไมตัวเลือก D ผิด:
ราชาธิปไตย (Monarchy) คือระบบที่มีกษัตริย์ปกครอง แต่เอเธนส์ไม่มีราชา ประชาชนเป็นผู้มีอำนาจผ่านการโหวตเอง
ทำความเข้าใจเรื่องประชาธิปไตย สู่การตะลุยข้อสอบ GED Social Studies
น้อง ๆ คงเข้าใจแล้วว่า จุดเริ่มต้นของประชาธิปไตยครั้งแรกอยู่ที่เอเธนส์ โดยประชาชนผู้ชายซึ่งเป็นพลเมืองสามารถลงคะแนนเสียงโดยตรงผ่านระบบ Direct Democracy ได้ แต่ก็ยังมีข้อจำกัดที่ผู้หญิง ทาส และชาวต่างชาติไม่มีสิทธิ ซึ่งแนวคิดอำนาจเป็นของประชาชนนี้ได้กลายเป็นรากฐานสำคัญที่ขยายไปสู่ประชาธิปไตยสมัยใหม่และเป็นแรงบันดาลใจในการปฏิวัติอเมริกาและการสร้างรัฐธรรมนูญสหรัฐอเมริกานั่นเอง
หวังว่าการทำความเข้าใจในเนื้อหา Civics and Government ครั้งนี้จะทำให้น้อง ๆ สามารถทำข้อสอบ GED Social Studies ได้อย่างเข้าใจและได้คะแนนสูง แต่หากยังอยากเรียนรู้เนื้อหาในหัวข้ออื่นเพิ่มเติมก็สามารถมาลงคอร์สต่าง ๆ ได้ที่ House of Griffin